Jorge Valdano: ‘Yamal thắng hay thua, khoác lác vẫn là khoác lác’

Yamal là một trong những tài năng hiếm hoi mà cứ mỗi 10 hoặc 20 năm mới xuất hiện một lần, những tài năng xuất hiện để nâng tầm bóng đá. Một cầu thủ như trúng “xổ số độc đắc về di truyền”, được ưu ái ban tặng mọi phẩm chất mà một siêu sao cần có: tốc độ thể chất, kỹ thuật, tư duy, sự táo bạo để sáng tạo, cùng lòng quả cảm để thách thức đối thủ, khán giả và những lời chỉ trích.

Thêm vào đó, Yamal còn có một yếu tố thuộc về thế hệ mà tôi chưa từng cảm thấy lo lắng: cậu ấy không hề che giấu cái tôi. Cậu ấy phơi bày qua mái tóc nhuộm vàng, nụ cười đầy khiêu khích, và dáng đi hơi lêu lổng. Đến đây, cũng chưa có gì phải đáng ngại: để thách thức công chúng, một chút cái tôi là chuyện thiết yếu. Nhưng quan trọng là phải biết kiểm soát nó.

May mắn được sinh ra đã là Yamal là một chuyện, nhưng sống ra sao và biết cách trở thành Yamal lại là chuyện khác. Một cầu thủ bóng đá là người hưởng quyền ưu đãi, khi mọi thứ được sắp đặt từ lúc sinh ra. Còn người bình thường thì phải học một môn không hề dễ: danh tiếng toàn cầu.

Yamal bị buộc phải sống dưới sự quan sát của tất cả, bị những kẻ giả vờ là bạn bè vây quanh và lợi dụng trong suốt cuộc hành trình. Mỗi lời nói, dù đùa hay nghiêm túc, đều có thể bị hiểu sai. Vấn đề không phải là thay đổi tính cách, mà là không để “vai diễn” trong chiếc mặt nạ nuốt chửng lấy con người thật.

Alfredo Di Stefano từng là người hùng trên sân những dịp cuối tuần trong mắt khán giả đến sân. Pele là một bí ẩn, nhưng phổ quát toàn cầu. Johan Cruyff là một ‘The Beatles’ hiện đại hóa bóng đá. Diego Maradona lại là người hùng cổ điển trước khi bi kịch ập đến trong kỷ nguyên bóng đá giải trí. Còn Lionel Messi và Cristiano Ronaldo là hai biểu tượng hấp dẫn của bóng đá thương mại và truyền hình, những người trên hành trình của mình đã sắm được phi cơ riêng và đưa bóng đá lên một tầm cao mới trong thang bậc xã hội.

Và rồi Yamal xuất hiện. Cậu ấy đến trên một chiếc trực thăng, được tháp tùng bởi một nghệ sĩ pop thành thị, với phong cách tự nhiên, không tuân theo bất kỳ nghi thức nào và có thành công làm đồng minh.

Một chàng trai tự lập, tự tin, nhưng có lẽ vẫn chưa biết mình đang dấn thân vào điều gì. Và cứ mỗi bước đi băng qua cuộc đời với đôi chân thiếu sự cảnh giác, cậu ấy có nguy cơ tự phá hoại bản thân. “Nếu tôi thắng, không ai có thể nói gì tôi” là cách Yamal biện minh. Nhưng không phải vậy. Thắng hay thua, một hành động ngu ngốc vẫn là ngu ngốc, một sự thiếu tôn trọng vẫn là thiếu tôn trọng, và một lời khoác lác vẫn là khoác lác. Chỉ cần chơi bóng như một vị thần không có nghĩa là bạn sẽ cứu vãn được những chiều kích khác của cuộc đời.

Tôi tin vào trí thông minh của những thiên tài. Nhưng ai đó cần nói với Yamal rằng ở tuổi 18, cậu ấy không nhất thiết phải vội lao qua cuộc đời đến vậy. Bóng đá rất hào phóng với những tài năng xuất chúng, nhưng nó cũng đòi hỏi những thứ phải được đánh đổi. Đó luôn là một cuộc giao dịch, với những điều kiện đôi khi thật nghiệt ngã.

Ví dụ, nó có thể nói: “Hãy giao nộp tuổi niên thiếu của ngươi cho ta”. Danh tiếng cũng cám dỗ, nhưng nó có thể nói: “Hãy giao nộp đời tư của ngươi cho ta”. Đó là những cái giá phải trả để trở thành điều mà hàng trăm triệu cậu bé cùng tuổi với Yamal hằng mơ ước. Sẽ thật bất công nếu phàn nàn về một đặc quyền như vậy.

Có những ngã rẽ hiểm nguy mang đến bài học, dạy con người ta biết cách thấu hiểu. Trận El Clasico đã qua là một trong số đó, với bàn đạp mang tầm vóc thế giới. Yamal thực ra không cần chơi hay để trở thành “vedette” của show diễn. Một vài phát ngôn đùa cợt tại nhà của “bạn bè” đã biến cầu trường Santiago Bernabeu thành một nồi áp suất, với 80.000 người cảm thấy bị xúc phạm và phẫn nộ. Các đồng nghiệp bên kia chiến tuyến cáo buộc Yamal thiếu tôn trọng, các CĐV lao vào tấn công, và bầu không khí sôi sục bùng nổ đã ảnh hưởng đến lối chơi của cậu ấy và cả đội. Cái giá để trở thành người giỏi nhất không hề rẻ.

Cảm xúc dâng tràn đã nâng tầm lối chơi, giúp Real chiến thắng, đồng thời khiến phong độ của Yamal và Barca sa sút. Những người bảo vệ cậu ấy sẽ nói: “Chỉ vì vài ba từ vớ vẩn”. Nhưng vấn đề không phải nội dung cậu nói, mà là ai nói. Và người nói chẳng ai khác chính là Yamal, một siêu sao đang học cách trở thành siêu sao.

Hoàng Thông dịch